2024ko urtarrilaren 10ean, 100 urte bete dira Eduardo Chillida Juantegui Donostian jaio zela.
Oso pertsona gutxi izango da gure hiriaren historian berak utzi zigun aztarnaren pareko utzi duenik. Artista asko izan ditugu, eta ditugu Donostian, zorionez. Jenioak, oso gutxi.
Ikustezina den zubi batetik igaro behar da artista izatetik, jenioaren mailara iristeko. Horrengatik da hain zaila jauzi hori egitea. Zubi hori, ikustezina delako. Erreza balitz, jenio asko izango genuke inguruan. Baina jenioak, gutxi daude munduan.
Eduardo Chillidak sormenaren bi ibarrak batzen dituen zubi ikustezin hori zeharkatu zuen: artisten eta jenioen aldeak banatu edo batzen dituena. Alde honetan obra artistikoak sortzeko gaitasuna duten pertsona asko bizi dira. Batzuk ez dira onak, beste batzuk ordea onak edo oso onak dira.
Zubia ikustezinaren beste aldera, hau da, jeinuen aldera, iristea oso zaila da. Gutxi batzuek bakarrik lortzen dute. Eta horiek herrien eta pertsonen historian marka ezabaezina uzteko gai dira. Bere sormen gaitasuna beste dimentsio batera pastzen diren obrekin loratzen da.
Eduardok zubi ikusezin hori zeharkatu zuen, donostiar eta gipuzkoar on gisa, pixkanaka, isilik, zaratarik egin gabe.
Konturatu orduko, mutil hura, ilea nahasirik, zubiaren beste aldean zegoen, arte mundialaren gainerako maisu handiekin batera.
Harrotu gabe, ahotsa altxatu gabe, zirikatu gabe.
Bere barrutik sortzen ziren mirari artistikoak sortuz, zizelatuz, kolpez kolpe.
Bere ibilbidea gurea da, euskalduna, bertakoa. Baina, aldi berean, guztiona da, unibertsala.
Donostiako nire ibilbide geografiko eta bitalean, nola ez, Haizearen Orrazia dago. Leku horretan, Eduardok zerbait sublimea lortu zuen. Lehen arrokak eta itsasoa zeuden lekuan, eremu berri bat sortu zuen. Gure barnera sartzea lortu zuen, eta betirako finkatzea.
Eduardorengandik zerbait miresten badut, bere estetika eta materialei ematen zizkien formak baino gehiago, espazioak dira.
Eskulturak hutsean dimentsio berri bat zuela ikusi zuen. Beste batzuek zerbait osagarri eta zirkunstantziala ikusten zuten tokian, berak esentzia ikusten jakin zuen.
Forma eta bizia eman zion hutsari, espazioari. Zentzu bat eman zion, ukigarri, atzemangarri, ozen, fisiko eta metafisiko bihurtu zuen.
Uste dut ekarpen hori oso gutxiren esku dagoela.
Donostiaren historian bada mugarri bat. Eduardoren aurretik, eta Eduardoren ondoren.
Duela ehun urte gure hiriak ez zuen Chillidaren lanen bidez ezagutzen eta adierazten. Gaur, ezin dugu imajinatu haiek gabe.
Urte berri baten hasieran ohi dugun bezala hurrengo hilabeteetarako ditugun erronkak aipatu ditugu, hain zuzen ere, Donostia hiri hobea bihurtuko duten proiektu garrantzitsuenak.
Aspalditik martxan dauden proiektu asko azken fasean sartuko dira edo amaitzen joango dira; eta, hasiko diren beste proiektu asko amaitutakoan, gure hiriak itxura guztiz berritua eskainiko du.
Beraz, zalantzarik gabe, 2024a Donostiarentzako bultzadaren urtea izango da. Horretarako, lehen erronka, 2024ko aurrekontua onartzea izango da; proiektu asko gauzatzen ahalbidetuko duen aurrekontua. Urtarrilaren amaieran Udal gobernuaren proposamena aurkezteko moduan egongo gara, eta dagoeneko aurreratu dezakegu, %4 handiagoa izango dela, inflazioari aurre egiteko eta Udalaren historiaren finantza-kreditu eragiketa handienari, hau da, Loiolako kuartelak erosteko eragiketari aurre egiteko.
Garapen berriak eta proiektuen amaiera
Loiolako Kuartelen eremua diseinatzeko prozesua hasteaz gain, hiria pixkanaka berrantolaketa urbanistikoan aurreratzen joango da: Lorategi Hiriko urbanizazioa; Infernua, Igara eta Illarrako eremu berriak garatzeko obren hasiera; Martuteneko espetxearen leku-aldaketa…
Horrekin guztiarekin batera, Hiri Antolamenduko Plan Orokorraren Aurrerapena onartuko da eta plana idazten hasiko da. Ildo beretik, ostatu-erabilerei buruzko egungo Plan Orokorraren aldaketari hasierako onarpena ematea ere aurreikusten da, hotel berrien lizentzien etenaldia beste urte batez luzatzeko”.
Era berean, beste hainbat proiektu zehatz garatuko dira, besteak beste segidakoak: Antso Jakitunaren alde bikoitiaren espaloia urbanizatzea; Bidebietako parkea berritzea; Anoeta ingurua urbanizatzeko lehen fasea; Martuteneko biribilgunea egiten hastea; San Martin eta Bretxa merkatuak berritzea; ZM berria; eta Kontxako barandaren berritzkeo azken fasea.
Etorkizuneko mugikortasuna
Hiriko Mugikortasun Plana onartu ondoren, etorkizuneko mugikortasunerantz urratsak ematen jarraituko dugu. Gure helburua argia da: oinez edo bizikletaz joatea bezalako modu aktiboak sustatzea, garraio publikoa bultzatzea eta hori guztia erraztuko duten hiri-inguruneak sortzea.
Dbusen flota berritzeko lanean jarraituko dugu, eta Monseko kotxetegiak elektrifikatzen hasiko dira. Eta bizikleta bidezko mugikortasuna bultzatzeko, hiriko bizikleta-sarea hobetzeko lanean jarraituko dugu, eta amaituta ikusiko ditugu Bidebieta eta Trintxerpe lotzen dituen bidegorri-zati estrategikoak edo Boulevard, Erregina Erregeordearen eta Zurriolako zubiaren arteko zatirako proiektua.
Topoaren lanek ere aurrera jarraituko dute. Egungo bi tunelak laster egongo dira lotuta, eta beraz, inguruaren berrurbanizatzeko lanak hasiko dira, hala nola, Easo eta Xabier Zubiri kaleetan.
Eta hiri gero eta iraunkorrago baterantz aurrera egiteko Isuri Gutxiko Eremuarem proiektua garatzen jarraituko dugu. Aurreikuspenen arabera, urtearen amaieran ezarriko da, datozen hilabeteetan aplikazio-esparrua adosteko egingo den partaidetza-prozesuaren ondoren.
Kultura eta Kirola
2024an ere kultura eta kirol ekitaldi garrantzitsuak izango ditugu hirian. Horien artean, Eduardo Chillida jaio zenetik mendeurrena beteko da, eta urteko erreferentzia kulturaletako bat izatea nahi dugu. Horretarako, Haizearen Orraziaren mendi-magala birmoldatzeko lanei ekitea dugu helburu, Kostaldeetako Zuzendaritzak baimena ematen digunean.
Kirol arloan ere helburu handiak ditugu. Horietako bat, eta garrantzitsuena esango nuke, gainerako erakundeekin akordioa lortzea Illunbe eraberritzeko eta erabilera anitzeko pabilioian bihurtzeko. Baina, akordioa lortu bitartean, ez gara geldi egongo, eta gure esku dagoen guztia egingo dugu gainerako kirol-instalazioak berritzeko pausoak emateko, besteak beste, miniestadioa, belodromoa edo Anoetako Estadioaren ikusle kopupurua handitzeko lanak.
Ezagutzaren hiria
Donostia Zientza eta Ezagutzaren hiria da, eta argi gelditu da azken urteetan garatutako hainbat proiekturi esker. Hori sendotzen jarraitzeko helburua dugu, eta horretarako, lanean jarraituko dugu 2024an ere, Miramongo Parke Teknologikoa handitzeko, edo martxan dauden hainbat eraikinen lanak bultzatzeko: ordenagailu kuantikoaren egoitzaren eraikina, Donostia International Physics Center-en egoitza berria, edo MUBILek Eskusaitzetan duen egoitza.
Donostiar guztien bizi-kalitatea hobetzea helburu
Gure helburu nagusiena donostiar guztien bizi-kalitatea hobetzea da. Villa Salia edo Abegi Etxea berritzeko lanak garatuko dira hasi berri den urte honetan. Eta era berean, donostiarrekin komunikazioa errazteko Donostia Eskura APP berria aurkeztuko dugu, hain zuzen ere, hiritarrei udal administrazioarekin kudeaketa eta izapideak modu eroso, azkar, eta errazago batean egitea ahalbidetuko duen APP berria.
Eta Udalak berak bultzatutako proiektuez gain, beste eragile eta erakunde batzuek martxan jarritako beste proiektu handi batzuek ere indartuko dute hiria 2024an. Horien artean, Donostia Ospitaleko Osasun Hirian egingo diren hobekuntzak (aparkaleku berria, Protonterapia eraikina eta Kanpoko kontsulten eraikina), Bretxan dagoen Erdigunea-Alde Zaharra Osasun Zentro berria, edo Basque Culinary Centerren GOe eraikina eraikitzeko lanak.
Urte luzea dugu aurretik, eta proiektu asko esku artean. Atsedenik gabe horiei guztiei heltzeko unea da. Eta bide hori hiritarren eskutik egin nahi dugu. Jarrai dezagun guztion artean Donostia hobea egiten.
Espainiako Gobernuaren Ministroen Kontseiluak Donostiako Udalari Loiolako Kuartelen lursailen eskualdaketa onartu du gaur, zalantzarik gabe albiste ezinhobea.
Gaur hirian izan duen helburu historiko bat lortzeko prozesu luze baten amaiera da, hain zuzen ere, etorkizuneko hiria garatzen jarraitzea ahalbidetuko duen prozesua luzearen amaiera. Izan ere, Udal korporazio askok lan egin dute helburu hau lortzeko, eta benetan pozgarria da ikustea prozesu luze hau ondo amaitu dela eta etorkizuneko hiria diseinatzeko ateak irekitzen zaizkigula.
Orain hiriaren parte izango den eremu hori diseinatzeari ekingo diogu, eta diseinu horrek ikuspegi zabala izango du, izan ere, hiriak izango duen eremu garrantzitsuenetako bat izango da. Eremu horri esker hiriak Urumea eta Intxaurrondo arteko ardatz berria izango du, eta horrek aukera handiak emango dizkigu, bai etxebizitza berriak egiteko, baita hiri-ekipamendu berriak egiteko ere.
Talde lanaren emaitza
2021rako Estatuko Aurrekontu Orokorren negoziaketaren barruan Estatuko gobernuak EAJ-PNVrekin adostutakoa bete da gaur. Kongresuko Euskal Taldearen bozeramaile Aitor Estebanek eta talde osoak egindako lan handiari esker, eta hainbat eragileren oztopoak oztopo, gaur eremu hori hiriarentzat berreskuratu dugula harrotasunez esan dezakegu.
Negoziaketan parte hartu duten pertsona guztiei esker ona adierazteko unea da. Izan ere, lortutako akordioari esker, kuartelen eremuan 1500tik 1700ra etxebizitza berri eraikitzeko, beta hiriarentzat izango diren bestelako ekipamendu eta berdegune berriak egiteko aukera izango dugu.
Zalantzarik gabe, talde lanaren emaitza da, hain zuzen ere, hiriarentzat onurak dakarren talde lana.
Turismoak garrantzi handia hartu du azken urteetan, bai ekonomian duen pisuagatik, baita ondorioengatik ere, hain zuzen ere, kasu batzuetan positiboak ez diren ondorioengatik.
Donostiak tradizio turistiko handia izan du historian zehar. Turismo kontzeptua sortu aurretik bisitariak izan ditugu, eta horregatik duela mende bat baino gehiago hiri erreferente izan gara.
1.929an Donostiak 78.000 biztanle zituen eta alojamendurako 20.000 plaza eskaintzen zituen. Gaur, 188.000 biztanle gara eta 18.000 plaza eskaintzen ditugu. Datuak eta perspektiba historikoa kontuan hartzea ezinbestekoak dira turismoaren fenomenoa edo beste edozein aztertzerako orduan.
Donostia erakargarria da arrazoi asko direla-eta: hondartzak, gastronomia, DIPC bezalako ikerketa zentroak, kirola, zinema… Hiri irekia gara, hain zuzen ere bere ezaugarriak kanpotik egiten diren ekarpenekin uztartzen dituen hiria. Eta hori gabe ez ginateke izango egun garena.
Donostia hiri kosmopolita da. Nazioartean gure tamainako hiri batek duen proiekzioa baino askoz handiagoa dugu. Mundu osoko jende askok ezagutu nahi gaitu, eta hori gaurko aurkezpenean egon diren pertsona eta eragile askoren lanari esker da.
Hiri dinamikoa izaten jarraitu behar dugu, kalitate handiko industria turistikoa sortzen duen hiria, eta beti, donostiarren iritzia entzunda. Badakigu turismoak hainbat eragozpen sortu dituela azkenaldian, horregatik erronka da hirian garrantzi handia duen jarduera kudeatzea donostiarren ongizatea kaltetu gabe.
Izan ere, gure lehentasuna da donostiarrak hirian gustura bizitzea. Horregatik donostiarrak estrategiaren erdian jarri ditugu. Turismo jasangarri baten alde egiten dugu, hain zuzen ere, onartzeko, partekatzeko eta bizikidetza sustatzeko gaitasuna duen turismoa.
Plan zuzentzailea egiteko eragile askoren ekarpenak jaso ditugu. Hauek duten ezagutza oso baliagarria izan da plana osatzeko. Erabakiak datuek ematen diguten errealitatea kontuan hartuta hartu behar ditugu, eta beti donostiarren bizipenak eta sentitzeko moduak entzunda.
Era berean, ezinbestekoa da industria turistikoarekin zein gainerako erakundeekin elkarlanean aritzea. Gai izan behar dugu bizikidetza hobetuko duten sinergiak lortzen eta desestazionalizazioa eta lurraldearen oreka sustatzen, Donostia eta Gipuzkoaren berezitasunak azpimarratuz.
Gure nortasuna eta ondarea gure sustraien parte dira, eta hori da bereizten gaituena. Aukera dugu bisitatzen gaituzten pertsona gutziak gonbidatzeko hirian donostiar sentitzeko, jasangarritasunetik eta donostiarrak eta gure ohiturak errespetatuz.
Legealdi berria hasi dugu, hiriak dituen erronkak bere horretan mantentzen badira ere. Donostia hiri anitza da. Ezberdinen arteko akordioa eta elkarlanari esker hiriak egonkortasuna du eta aurrera egiten jarraitzen du.
Donostia aukerak sortzen dituen hiria da, nahiz eta batzuek kontrakoa irudikatu nahi duten. Enplegua sortzeko eta jarduera eta talentua erakartzeko gaitasuna dugu. Egia da ere arazoak eta erronkak ditugula, eta horiei aurre egiteko Gobernu Programa diseinatu dugu.
Donostiarrak eta Donostia-ko auzoak jardun politikoaren erdigunean kokatu nahi ditugu, eta horretara bideratuta dago Gobernu Programa. Hirtarren neurrira egindako hiri baten alde lanean jarraituko dugu, auzo gizatiar, atsegin eta irisgarriekin; hain zuzen ere, bertan bizi diren pertsonak zaintzea lehentasuna duten auzoak. Eta Gobernu Programak, 126 hiri proiektu eta 69 helburu estrategiko proposatzen ditu.
Erakartzeko eta enplegua sortzeko gaitasuna duen Donostia
Donostia kohesionatu bat izateko lan egiten jarraituko dugu, eta horretarako ezibestekoa da kalitatezko enplegua sortzea. Miramonto Parke Teknologikoa handitzea eta Eskusaitzetara zein beste hainbat eremutara jarduera erakartzea garrantzitsua izango da.
Ikerketa eta ezagutzaren alde egiten jarraituko dugu: Talent House II, ordenagailu kuantikoa edo DIPCren eraikin berria horren adibide dira. Baina ezin dugu ahaztu Donostia zerbitzu hiria dela, eta beraz, merkataritza eta ostalaritza sustatzen jarraitu behar dugu.
Etxebizitza berriak eta bertako sormenaren aldeko apustua
Aurrean dugun erronka handienetako bat da etxebizitza berriak sortzea. Gure helburua da 2033rako 6.000 etxebizitza berri sustatzea. Eta horretarako ezinbestekoa izango da plan orokor berria onartzea. Dagoeneko hori lortzeko prozesua hasi dugu. Bidea luzea izango da, eta aukera handiak emango dizkigu ideia eta proiektu askori buruz hitz egin eta eztabaidatzeko.
Horrekin bartera, bertako sorkuntza sustatzea da kulturan jarri dugun helburuetako bat. Kultur etxeek, museoek eta musika eta dantza eskolek paper garrantzitsua dute helburu hori lortzeko. Egun udal egoitzen berrantolaketa aztertzen ari gara, eta horri esker, Eusko Jaurlaritzari Eason lekua eskaintzeko aukera dugu Francisco Escudero Kontserbatorioa lehenbailehen handitzeko.
Hiri osasuntsua eta anitza
Donostia hiri osasuntsua izaten jarraitzea nahi dugu. Horrek eskatuko digu dauden kirol-azpiegiturak hobetzea, besteak beste Anoetako kirol hiria eta bere ingurua. Gainerako erakundeekin elkarlana hasi dugu hori lortzeko, baita kirol-eragileekin Donostiara lehen mailako ekimenak erakartzeko.
Donostia hiri anitza da. Hori horrela izanik, ezinbestekoa da partehartzea sustatzea eta demokrazia etengabe lantzea. Ideiei eta proiektuei buruz eztabaidatzea ona da, baita sistema demokratikoak ezarritako arauak errespetatzeko gai izatea ere.
Gobernu onaren aldeko apustua berresten dugu, euskararen normalizazioaren alde eginaz, zailtasunak zailtasun eta epaiak epai. Giza Eskubide guztien, Berdintasunaren eta bizikidetzaren defentsak gure kudeaketa-politiken ardatza izaten jarraituko du.
Hiri iraunkor, berde eta irekia
Garapen iraunkorraren aldeko apustua egiten dugu. Eta horretarako mugikortasun jasangarri baten alde egitea ezinbestekoa da. Egun garraio publikoak duen garrantzia handiagoa izateko lan egingo dugu. Horrenbestez, aldaketa klimatikoaren erronkari erantzun eraginkorra eman ahal izango diogu.
Gune ireki eta irisgarrien alde egiten dugu. Hiri seguru bat. Iraunkortasunaren alde egiten duen hiria. Hiri berdea; zientzia eta ezagutzaren hiria; aukerak sortzen dituen hiria gazteek euren bizitza proiektua garatu ahal izateko.
Loiolako kuartelak: etorkizuneko hiria
Horretarako, oso garrantzitsua da Udalaren finantza-egoera ona izatea. Egun horrela da, eta horri esker Loiolako Kuartelen lur-saila erosteko aukera ematen digu. Erosketak Ministroen Kontseiluaren oniritzia jasoko du azaroaren 7an.
Udal korporazioa osatzen dugun zinegotzi guztiok ardura handia dugu. Baita helburu komun bat ere: hurrengo belaunaldiei hiri hobea uztea. Ziur naiz guztion artean lortuko dugula.
Gaurkoa egun pozgarria izan da. Gipuzkoako Diputatu Nagusi Eider Mendozaren bisita ofiziala jaso dugu Udaletxean. Baina ez da kortesiazko bisita bat izan. Izan ere, Foru Aldundiak eta Udalak baditugu hainbat erronka eta proiektu komunak, eta horiek guztiak aurrera ateratzeko hainbat kronpomiso hartu ditugu.
Lehenik eta behin, bi erakundeok adostu dugu lantalde partekatu egonkor bat eratzea komunean ditugun proiektu horiek lantzeko. Eta lantalde hau ez da gaurko iragarpenean geldituko den zerbait, izan ere, maiztasun jakin batekin batzartuko den taldea izango da, eta bertan, proiektu bakoitzerako eskumena duten arloetako arduradunek parte hartuko dute.
Ekonomiaren sustapena
Horien artean, bultzada ekonomikoarekin zerikusia duten gaiak egongo dira. Eta horien barruan Eskusaitzetako industrialdea garatzen jarraitzeko eta Miramongo Parke Teknologikoa handitzeko elkarlanean aritzeko konpromisoa hartu dugu. Zalantzarik gabe, bi proiektu hauek garrantzi handiko proiektuak dira hiriarentzat. Eta pozgarria da ikustea Foru Aldundiaren eskutik lan egiten jarraituko dugula hauek gauzatzeko, hiriarentzat onura handiak ekarriko dituztelako.
Anoetako kirol hiria hobetzeko konpromisoa
Era berean, Anoetako Kirol Hiriko azpiegiturak berritzea bi erakundeek landu beharreko beste lehentasun bat izango dela adostu dugu. Eta horretarako, aipatutako lantalde egonkor horretan kirol-instalazioak berritzeko beharrezkoak diren inbertsioen egutegia eta periodifikazioa landuko dugu.
Puntako instalazioak ditugu, hain zuzen ere, Donostiako zein Gipuzkoako hainbat klub eta kirol eragilek erabiltzen dituzten instalazioak. Beraz, hiritik harago doan erabilera dagoela ikusita, bi erakundeen artean puntako kirol instalazio horiek berritzeko eta garaira egokitzeko behar diren inbertsioak egiteko konpromisoa hartu dugu.
Mugikortasuna eta bide azpiegiturak
Mugikortasunean eta garraio-azpiegiturekin lotutako hainbat gai elkarrekin landuko ditugu, besteak beste, GI-20ko saihesbidea egokitzea eta modernizatzea; Marrutxipiko lotunea amaitzea hiriko sarrera eta irteerako hobetzeko; Lurraldebuseko autobus-fluxua aztertzea; Dbizi sistema inguruko herrietara hedatzea; edo Donostiako bidegorrien sarea Chillida Lekurekin lotzea.
Aurretik lau urte ditugu elkarlanean aritzeko, eta gogotsu arituko gara. Koordintatuta, donostiarren zein gipuzkoarren bizi kalitatea hobetzeko.
